Dünya genelinde çete savaşları, sokak şiddetini ve organize suç ağlarını besleyerek toplumları sarsmaya devam ediyor.
2025 yılında, Latin Amerika’dan Avrupa’ya uzanan bu çatışmalar, binlerce can kaybına yol açarken, uluslararası kurumlar ve uzmanlar çetelerle mücadelede daha koordineli yaklaşımlar çağrısı yaptı.
FBI ve ICE gibi ABD merkezli ajansların raporlarına göre, MS-13 ve 18th Street gibi transnasyonal çeteler, uyuşturucu ticareti ve silah kaçakçılığı üzerinden sınır ötesi şiddet dalgalarını tetikledi. Haiti’de son dokuz ayda neredeyse 5.000 kişinin hayatını kaybettiği çete çatışmaları, ülkenin çöküşünü simgeliyor ve küresel istikrarsızlığı derinleştirdi.
Bilimsel araştırmalar, çete savaşlarının kökenini yoksulluk, aile yapısındaki bozulmalar ve sosyal dışlanma gibi faktörlere bağladı.
Ulusal Çete Merkezi’nin (National Gang Center) uzun vadeli anketlerine göre, ABD’de yaklaşık 30.000 aktif çete ve 850.000 üye bulunuyor; bu gruplar, şiddet suçlarının yüzde 80’inden fazlasını oluşturdu.
Araştırmacılar, çete üyeliğinin gençlerde şiddet mağduriyetini 100 kat artırdığını belirtti.
Örneğin, Denver Gençlik Araştırması (Denver Youth Survey), çete organizasyonunun basit saldırıdan ağır yaralamalara kadar uzanan mağduriyet riskini artırdığını ortaya koydu. Bu çalışma, çete içindeki hiyerarşi ve liderlik rollerinin, üyeleri daha fazla riske attığını gösteriyor: Merkezi konumdaki üyeler ağır saldırı mağduriyetine maruz kalırken, liderler paradoksal olarak daha az etkilendi.
Yabancı uzmanlar da bu tabloyu doğruladı. FBI’ın Ulusal Çete İstihbarat Merkezi Direktörü Scott Decker, “Çeteler, şiddet üzerinden korku salarak toplumları kontrol ediyor; bu, sadece yerel bir sorun değil, küresel bir güvenlik tehdidi” dedi.
Benzer şekilde, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği Uzmanı William O’Neill, Haiti’deki durumu “felaket” olarak nitelendirerek, “Çete şiddeti, 1.500’den fazla çocuğun ölümüne yol açtı; acil uluslararası polis desteği şart” uyarısında bulundu.
O’Neill’ın raporuna göre, çeteler cinsel şiddet ve çocuk kaçakçılığını araç olarak kullanarak nüfusu sindirdi.
Latin Amerika’da durum daha da vahim. Ekvador ve Kolombiya’da Clan del Golfo gibi gruplar, kokain rotalarını ele geçirerek şiddet patlamalarına neden oldu.
Global Guardian’ın 2025 raporunda, bu çetelerin opioid krizini körüklediği ve ABD’de yıllık 100.000’den fazla aşırı doz ölümüne katkıda bulunduğu belirtildi.
ICE’ın Transnasyonal Çete Birimi Başkanı Katrina Berger, “MS-13 gibi gruplar, sınır ötesi operasyonlarla toplulukları tehdit ediyor; Operation Community Shield gibi girişimler, 61.000’den fazla tutuklamayla şiddeti %24 azalttı” dedi. Ancak, Justice Policy Institute’un araştırması, baskı odaklı yaklaşımların çete dayanışmasını artırabileceğini ve uzun vadede sorunu derinleştirebileceğini vurguluyor; bunun yerine, önleyici sosyal hizmetler önerildi.
İsveç’te, göçle bağlantılı çete şiddeti Danimarka’yı alarma geçiriyor; Adalet Bakanı, “Silahlı İsveçli gençler ‘çocuk asker’ gibi davranarak sınır ötesi çatışmalara karışıyor” dedi.
Euronews’un raporuna göre, Belçika, Hollanda ve Fransa’da uyuşturucu kaynaklı şiddet artışı, reşit olmayanların çetelere katılımını tetikledi.
Araştırmacı Judith Greene, “Çete üyeliği, yoksul mahallelerde aile ve okul desteğinin eksikliğinden kaynaklanıyor; bu, sadece polisiye değil, sosyal bir sorun” dedi.
Çetelerle mücadelede umut verici adımlar atıldı. El Salvador Başkanı Nayib Bukele’nin sert politikaları, çete operasyonlarını %90 azalttı ve şiddet oranlarını düşürdü. Benzer şekilde, FBI’ın Transnational Anti-Gang (TAG) Görev Gücü, Orta Amerika’da MS-13’i hedef alarak istihbarat paylaşımını artırdı.
BM Genel Sekreteri António Guterres, “Askeri yaklaşımlar yetersiz; önleme ve kural hakimiyeti dengesi şart” dedi.
Araştırmalar, aile temelli müdahalelerin çete üyeliğini %44 azalttığını gösteriyor; örneğin, probation sırasında psikososyal destek, recidivism’i önlemede etkili.
Uzmanlar, küresel iş birliğinin anahtar olduğunu vurguladı.
ICE’ın National Gang Unit Direktörü, “Çeteler kripto para ve şifreli iletişimle evriliyor; veri paylaşımı ve eğitimle yanıt vermeliyiz” dedi. Bu çatışmalar, sadece güvenlik değil, insani bir kriz: Yoksulluk ve eşitsizlik döngüsünü kırmak için uluslararası fonlar ve yerel programlar acil ihtiyaç. Aksi takdirde, çete savaşları daha fazla hayatı yok edecek.
